Khí hư là gì? Vai trò, phân loại – Cách nhận biết bất thường!

Khí hư là gì? Vai trò của khí hư? Phân biệt khí hư bệnh lý và khí hư sinh lý. Khí hư bệnh lý có nguy hiểm hay không? Nguyên nhân và cách điều trị.

Theo nghiên cứu tại Thư viện Y học quốc gia⁽¹⁾, việc tiết dịch âm đạo là một trong 25 lý do phổ biến nhất khiến chị em phải đến các bệnh viện hoặc phòng khám chăm sóc sức khỏe để khám chữa bệnh, nó thậm chí chiếm tỷ lệ lớn hơn so với các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Hiểu rõ về tầm quan trọng của vấn đề này, bài viết dưới đây được Dược sĩ Đặng Huyền tổng hợp sẽ giúp bạn hiểu rõ một cách tổng quát và đầy đủ nhất về khí hư âm đạo, giúp bạn sớm phát hiện nguyên nhân cũng như điều trị bệnh triệt để.

I. Khí hư là gì? Vai trò của khí hư

1. Hiểu chuẩn xác nhất về khí hư

Trong khi huyết trắng bình thường (dịch tiết âm đạo) có màu trắng trong, không mùi nhưng khi cơ quan sinh dục của chị em bị viêm nhiễm thì khí hư sẽ ra nhiều hơn kèm theo mùi hôi hoặc màu sắc lạ. Lúc này, huyết trắng đã mang tính bệnh lý và được gọi là khí hư.

Hiện tại, hầu hết các tài liệu ở Việt Nam (hoặc nước ngoài) đều không phân biệt rõ ràng các khái niệm khí hư, huyết trắng (dịch tiết âm đạo). Thực tế là khí hư và huyết trắng là 2 hiện tượng khác biệt mà các chị em phụ nữ cần hiểu rõ.

Theo quan điểm của Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Nhất Nguyên – Chuyên khoa sản tại Đà Nẵng⁽²⁾ thì khí hư là huyết trắng (dịch tiết âm đạo) nhiễm bệnh lý, phân biệt rõ ràng với huyết trắng sinh lý.

Cùng quan điểm này, theo Dược sĩ Đặng Huyền: Khí hư chính tên gọi khác của huyết trắng khi đã nhiễm yếu tố bệnh lý, như do cơ quan sinh dục của phụ nữ bị nhiễm trùng roi, nấm… Khí hư thường xuất hiện từ tuổi dậy thì khi đã bắt đầu có huyết trắng, và nhất là khi phụ nữ có chồng hoặc có phát sinh quan hệ với nam giới. Phải hiểu một cách chuẩn xác nhất về khí hư và cần phân biệt với huyết trắng chứ không nên định nghĩa 2 khái niệm này là 1.

• Đối với huyết trắng bình thường (huyết trắng sinh lý, dịch tiết âm đạo) thường có màu trắng trong như lòng trắng trứng và không có mùi tanh hôi khó chịu, thường chứa những vi khuẩn có lợi tồn tại, sinh nở và tạo ra pH  axít cho âm đạo làm các vi khuẩn có hại không thể xâm nhập vào trong âm đạo được.
• Ngược lại, khi nói khí hư thì tức là huyết trắng đã có dấu hiệu nhiễm bệnh lý như có mùi khác thường hoặc khí hư có màu xanh, nâu, vàng…

>> Xem thêm: Khí hư và huyết trắng có giống nhau không? Cách phân biệt!

2. Vai trò của khí hư

Khác với vai trò của huyết trắng (hay dịch tiết âm đạo), khí hư chỉ có vai trò để bạn nhận biết sức khỏe vùng kín của chị em đang viêm nhiễm ở mức nào, hoặc đang bất thường như nào.

Ngoài các triệu chứng như đau rát, ngứa ở vùng âm đạo, âm hộ, đau bụng dưới, thì mùi và màu sắc của khí hư bất thường chính là dấu hiệu rõ nhất giúp chúng ta nhận biết chính xác về các vấn đề phụ khoa. Vì vậy, việc theo dõi sự thay đổi của khí hư sẽ giúp chị em tự nhận biết và quan tâm đến sức khỏe của mình.

II. Các loại khí hư thường gặp

Mặc dù khí hư (tức là huyết trắng có yếu tố nhiễm bệnh lý) nhưng vẫn căn cứ vào đặc điểm số lượng, tính chất, màu sắc và mùi của khí hư tiết ra để phân thành 2 loại khác nhau là: Khí hư sinh lý và khí hư bệnh lý.

1. Nhận biết khí hư sinh lý (khí hư bình thường)

Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Kiều Lệ Biên – Sản Phụ khoa TPHCM⁽³⁾ cho biết, khí hư sinh lý là loại khí hư thường có màu trắng trong hoặc trắng đục. Khi tiếp xúc với không khí thì có thể chuyển sang màu vàng nhạt, vàng nhẹ và không mùi hoặc không kèm theo các triệu chứng khó chịu, bất thường cho chị em.

Loại khí hư sinh lý sẽ trải qua sự biến đổi về lượng, tính chất và màu sắc theo từng giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt như sau:

• Đầu chu kỳ kinh nguyệt: khí hư sinh lý bị khô hoặc rất ít
• Từ giữa đến cuối chu kỳ rụng trứng: khí hư sinh lý có thể màu trắng hoặc màu kem
• Trước và trong những ngày rụng trứng: khí hư sinh lý sẽ trong suốt như lòng trắng trứng, ẩm, dẻo và kéo dài được.
• Sau khi rụng trứng: khí hư có thể trở nên khô và giảm dần…

Chú ý, bác sĩ Kiều Lệ Biên cũng khẳng định, dù có sự thay đổi về tính chất, số lượng nhưng khí hư sinh lý hoàn toàn không phải là mối lo của các chị em phụ nữ. Loại khí hư này thường không có mùi hoặc mùi nhẹ và không tạo ra cảm giác khó chịu. Còn trong thời kỳ kinh nguyệt, khí hư có thể trộn lẫn với máu hoặc nước tiểu, dẫn đến sự thay đổi về mùi/màu nhưng điều này là hoàn toàn bình thường. Ngoài ra, chị em cần phân biệt được mùi đặc trưng của cơ thể để nhận biết sự khác biệt giữa tiết dịch sinh lý và tình trạng bệnh lý.

Bảng thông tin dưới đây sẽ giúp chị em phân biệt rõ hơn giữa dịch tiết sinh lý bình thường và bệnh lý

2. Nhận biết khí hư bệnh lý- Màu sắc của khí hư có ý nghĩa gì?

Khí hư bệnh lý là tình trạng khí hư xuất hiện cùng các triệu chứng bất thường kèm theo như có mùi hôi, tanh nồng, màu sắc đặc biệt, lượng tiết ra nhiều, ngứa rát ở vùng âm đạo, khí hư có lẫn máu hay có cảm giác bị đau ở bụng dưới…

Những biểu hiện này là dấu hiệu cảnh báo cho phụ nữ về vấn đề sức khỏe phụ khoa, có thể là dấu hiệu của các bệnh lý như viêm âm đạo do nấm, vi khuẩn, viêm lộ tuyến cổ tử cung, u xơ tử cung, hoặc thậm chí là ung thư tử cung…

Cùng nhận biết 5 loại khí hư bệnh lý phổ biến qua các đặc điểm sau:

1. Khí hư màu trắng sữa hoặc trắng đặc, vón cục: Dạng vón cục như bã đậu kèm tình trạng ngứa, sưng đau âm hộ có thể là dấu hiệu của nấm men.

2. Khí hư trắng hoặc xám: Kèm theo mùi tanh thì khả năng là dấu hiệu nhiễm khuẩn âm đạo, có thể biểu hiện ngứa, nóng và sưng vùng kín

3. Khí hư màu nâu, đỏ hoặc hồng nhạt: Chất dịch màu nâu hoặc đỏ thường liên quan đến kinh nguyệt không đều hoặc mang thai. Nếu bạn có dịch tiết màu nâu hoặc đỏ và đó không phải là kỳ kinh nguyệt thì đó là báo hiệu hiệu của các bất thường như: dấu hiệu mang thai thời kỳ đầu, rối loạn kinh nguyệt hoặc viêm nội mạc tử cung, ung thư cổ tử cung…

4. Khí hư màu đục hoặc vàng: Cảnh báo các nhiễm trùng do bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu…

5. Khí hư màu vàng xanh: Nếu khí hư màu vàng xanh, có bọt, nóng rát khi đi tiểu là dấu hiệu cảnh báo đang bị nhiễm trùng roi Trichomonas.

Dưới đây là đặc điểm của dịch tiết bệnh lý với những nguyên nhân gây viêm khác nhau, sẽ giúp chị em nhận biết rõ và sớm hơn về bệnh lý phụ khoa của mình.

Bảng so sánh các tình trạng của khí hư và bệnh lý đi kèm^(*)

(*): Không phải ai cũng có đủ các triệu chứng, các dấu hiệu được liệt kê trong bảng trên. Bảng chỉ dựa trên trường hợp điển hình, đặc trưng nhất. Do đó, chị em phụ nữ chỉ nên sử dụng thông tin này để tham khảo sơ bộ, tuy nhiên để có đánh giá chuẩn xác nhất cho tình trạng cụ thể, chị em vẫn nên tới khám tại cơ sở sản phụ khoa hoặc thăm khám tại bác sĩ chuyên môn.

III. Các nguyên nhân gây ra tình trạng khí hư

1. Nguyên nhân do nhiễm trùng

Theo Mayo Clinic⁽⁴⁾, khí hư bệnh lý có mùi bất thường, trông khác với dịch tiết bình thường kèm theo ngứa, kích ứng, rát hoặc đau cho thấy bạn có thể đang bị viêm, nhiễm trùng do quan hệ tình dục không an toàn nên bị lây nhiễm từ bạn tình. Một số tác nhân gây nhiễm trùng âm đạo có thể kể đến như: 

• Nhiễm nấm men: Nhiễm nấm men âm đạo xảy ra khi trong âm đạo của bạn có loại nấm nào đó (ví dụ: candida) phát triển ngoài tầm kiểm soát.
• Trichomonas: Trichomonas là một bệnh lây truyền qua đường tình dục, mắc phải bạn khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm Trichomonas. 
• Viêm âm đạo do vi khuẩn: khi âm đạo của bạn phát triển quá nhiều vi khuẩn sẽ dễ dàng gây viêm âm đạo và khiến cho khí hư bị bất thường
• Bệnh lậu và chlamydia: chlamydia và lậu là hai bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến. Nếu không được điều trị, nhiễm trùng có thể lan rộng làm khí hư bất thường thậm chí gây ra bệnh viêm vùng chậu.

2. Nguyên nhân ra khí hư không do nhiễm trùng

Việc ra khí hư bất thường không phải lúc nào cũng do nhiễm trùng. Những thay đổi gây ra do sự mất cân bằng của lợi khuẩn trong âm đạo và hưng phấn tình dục cũng có thể gây ra khí hư bệnh lý, có thể kể đến bao gồm:

• Sự kích ứng hoặc phát ban do hóa chất từ các sản phẩm vùng kín: có thể là từ chất tẩy rửa, xà phòng, chất bôi trơn tình dục hoặc vật liệu dùng cho bao cao su hoặc sextoy,…
• Viêm teo âm đạo: tình trạng này có thể xảy ra sau thời kỳ mãn kinh khi lượng estrogen giảm, nồng độ estrogen thấp khiến thành âm đạo trở nên khô và mỏng hơn bình thường.
• Mang thai: bạn sẽ tiết ra nhiều dịch hơn vì điều này giúp bảo vệ bạn khỏi bị nhiễm trùng.
• Theo cẩm nang Merck⁽⁴⁾, phụ nữ lớn tuổi nằm liệt giường hoặc không tự chủ được: nước tiểu hoặc phân có thể gây kích ứng khu vực xung quanh bộ phận sinh dục và hậu môn, gây tiết dịch âm đạo.
• Trong quá trình rụng trứng: khí hư có thể tiết nhiều hơn giúp tinh trùng bơi lên gặp trứng để thụ tinh
• Bị bệnh tiểu đường không được điều trị hoặc điều trị kém .
• Uống thuốc tránh thai.
• Bị nhiễm HIV hoặc bị suy giảm khả năng miễn dịch.

IV. Âm đạo có khí hư bất thường có nguy hiểm không?

Mặc dù khí hư bình thường là báo hiệu sức khoẻ vùng kín của bạn đang ổn định nhưng nếu gặp vấn đề khí hư thay đổi kèm theo cảm giác nóng rát, ngứa, kích ứng hoặc đau thì cần phải điều trị tận gốc vấn đề. Nếu không được điều trị một số biến chứng có thể xảy ra, bao gồm:

• Tăng nguy cơ phát triển các bệnh lây truyền qua đường tình dục khi viêm âm đạo do vi khuẩn, trichomonas
• Khi mang thai dễ dẫn đến sinh non và nhẹ cân khi bị viêm âm đạo do vi khuẩn và trichomonas
• Gây ra bệnh viêm vùng chậu (PID) nếu bệnh lậu và chlamydia không được điều trị. Từ đó, PID có thể gây mang thai ngoài tử cung⁽⁴⁾. 

V. Khi nào cần gặp bác sĩ? Các xét nghiệm giúp xác định khí hư bất thường

1. Có khí hư: Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Nếu bạn gặp những dấu hiệu dịch tiết bất thường như dịch tiết nhiều, màu sắc khác lạ như khí hư màu trắng sữa, vàng xanh, nâu, xám… nên đi khám ngay để xác định tình trạng viêm nhiễm là do nấm, vi khuẩn, trùng roi Trichomonas hoặc các bệnh lây qua đường tình dục (Chlamydia, lậu cầu).
• Tuy nhiên, đối với phụ nữ mãn kinh, viêm âm đạo thường liên quan đến việc thiếu nội tiết tố nữ làm dịch tiết ra ít, có mủ, có thể lẫn máu kèm đau rát vùng kín, đau hạ vị, tiểu buốt… 
• Trong đó, nhiễm Chlamydia và lậu cầu thường không biểu hiện triệu chứng. Một số trường hợp dịch tiết có mủ, viêm cổ tử cung, đau khi quan hệ, đau bụng dưới, tiểu buốt. Nếu không điều trị kịp thời có thể gây biến chứng với biểu hiện rầm rộ hơn.

Do đó, ngay khi phát hiện những dấu hiệu dịch tiết bất thường hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh, chị em hãy đi thăm khám ngay để phát hiện sớm vấn đề và can thiệp điều trị kịp thời tránh để bệnh diễn tiến nặng, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.

2. Các xét nghiệm giúp xác định khí hư bất thường

Nếu bạn có sự thay đổi về dịch tiết hoặc đang gặp các triệu chứng như nóng rát, kích ứng, ngứa hoặc đau bạn cần gặp ngay bác sĩ để kiểm tra các bất thường liên quan đến khí hư của bạn. Đồng thời kiểm tra những bất thường gợi ý triệu chứng nhiễm trùng hoặc STI (nhiễm trùng do quan hệ tình dục). Bác sĩ có thể xem xét thực hiện ít nhất 1 trong các xét nghiệm sau⁽⁴⁾: 

• Khám vùng chậu: Bác sĩ sẽ kiểm tra âm đạo và cổ tử cung bằng mỏ vịt để kiểm tra các bất thường trong mô và cơ quan.
• Kiểm tra độ pH: Điều này xác định độ pH của khí hư, vì nhiễm trùng có thể gây ra thay đổi độ pH của âm đạo.
• Wet Mount: Xét nghiệm này sẽ dùng 1 mẫu dịch tiết để tìm nhiễm trùng do nấm men, vi khuẩn hoặc trichomonas.
• Xét nghiệm STI: Bác sĩ gửi mẫu dịch tiết đến phòng thí nghiệm để kiểm tra bệnh lậu, chlamydia, trichomonas hoặc các sinh vật khác có thể gây ra bất thường khí hư.

VI. Cách điều trị khí hư bệnh lý như nào?

1. Điều trị dùng thuốc

Khi phát hiện các dấu hiệu khí hư bất thường gây khó chịu, chị em cần được thăm khám ngay bởi bác sĩ chuyên môn uy tín. Tùy theo tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị khác nhau. Việc điều trị⁽⁴⁾ các vấn đề tiềm ẩn gây ra khí hư âm đạo bất thường ảnh hường cho sức khỏe có thể bao gồm việc dùng thuốc, 1 số thuốc khi đi khám điều trị bệnh bạn có thể được bác sĩ kê đơn chẳng hạn như: 

• Kem bôi corticosteroid, như hydrocortisone hoặc thuốc kháng histamine đường uống để giảm ngứa.
• Thuốc kháng sinh: có vai trò tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng
• Kem bôi âm đạo có chứa estrogen điều trị viêm âm đạo do mãn kinh

**Thận trọng: Tuyệt đối không tự sử dụng thuốc khi chưa có sự chỉ định điều trị của bác sĩ chuyên môn hoặc các chuyên gia y tế. Không tự ý mua thuốc sử dụng tại nhà!

2. Làm gì khi khí hư ra nhiều bất thường? Cách chăm sóc

Việc tự chăm sóc âm đạo tại nhà khi phát hiện khí hư bất thường có thể bao gồm⁽⁵⁾: 

• Nếu nguyên nhân, khí hư bất thường là do nhiễm nấm thì có thể dùng kem chống nấm không kê đơn điều trị nhiễm trùng nấm men, tuy nhiên cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc Dược sĩ chuyên môn trước khi sử dụng.
• Chườm lạnh để giảm ngứa, sưng tấy hoặc khó chịu ở âm hộ
• Rửa vệ sinh vùng kín ít nhất 2 lần/ngày với dung dịch vệ sinh phụ nữ từ thảo dược hoặc chuyên dụng có tác dụng hỗ trợ điều trị khí hư. Tuy nhiên, nên lưu ý lựa chọn sản phẩm có khả năng làm sạch an toàn, nhẹ dịu mà vẫn giúp ngăn ngừa được các yếu tố gây bệnh phụ khoa như vi khuẩn, nấm Candida…

>> Xem thêm: Top 8+ dung dịch vệ sinh phụ nữ dịu nhẹ, lành tính nhất 2023

• Với chị em phụ nữ thường sử dụng băng vệ sinh hằng ngày, nên lưu ý thay băng thường xuyên để “cô bé” luôn được khô thoáng và sạch sẽ. Trong kỳ kinh nguyệt, nên lưu ý thay băng vệ sinh tốt nhất là trong khoảng 3-4 tiếng, tùy thuộc và lượng kinh nguyệt.
• Chọn quần lót vừa vặn, có khả năng thấm hút tốt. Thay quần lót tối thiểu ngày một lần đặc biệt là thời điểm khí hư ra nhiều. Nên giặt riêng quần lót bằng nước giặt chuyên dụng.
• Sau khi đi vệ sinh, hãy vệ sinh kỹ vùng kín từ phía trước đến phía sau để ngăn vi khuẩn từ hậu môn xâm nhập vào âm hộ và âm đạo.
• Quan hệ tình dục an toàn, lành mạnh và chung thủy để đề phòng các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Kiêng quan hệ tình dục cho đến khi hết ngứa hoặc sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục xâm nhập.
• Hãy định kỳ thăm khám sức khỏe phụ khoa từ 3 – 6 tháng/lần để bảo vệ sức khỏe của bạn.
• Tránh stress, căng thẳng gây ra tiết khí hư nhiều hơn. Cần nghỉ ngơi và ăn uống khoa học, hợp lý.
• Ăn các thực phẩm chứa probiotics tốt cho sức khỏe như ăn sữa chua không đường, sữa chua Hy Lạp hoặc bổ sung thêm các viên uống lợi khuẩn Lavima Biotic.
• Khi đã xuất hiện dịch tiết bất thường, thì hầu hết các trường hợp đều là do viêm nhiễm phụ khoa, vì vậy nếu không có điều kiện đi khám ngay tại cơ sở y tế chị em có thể sử dụng các biện pháp chữa viêm phụ khoa an toàn và theo dõi tiến triển. Không tự ý chữa phụ khoa hoặc sử dụng các biện pháp chữa phụ khoa dân gian tại nhà khi chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ.

VII. Giải đáp câu hỏi thường gặp về khí hư 

1. Khí hư xuất hiện khi nào?

Tất cả phụ nữ đều trải qua quá trình tiết dịch âm đạo (ra khí hư sinh lý), bao gồm chất lỏng và tế bào được thải ra qua âm đạo để giữ cho các mô âm đạo khỏe mạnh, cung cấp chất bôi trơn và bảo vệ âm đạo khỏi bị nhiễm trùng.

Xem thêm: top gel bôi trơn tốt nhất

2. Sắp tới tháng khí hư âm đạo có màu gì?

Trước quá trình rụng trứng 12 – 24h (trước chu kỳ kinh nguyệt) lượng estrogen sẽ tăng lên, các tuyến ở cổ tử cung cũng được tiết ra nhiều hơn, dịch tiết tăng lên xuất hiện loại chất nhầy như lòng trắng trứng gà, có thể kéo thành sợi.

3. Khí hư ra mỗi ngày có sao không? 

Dịch tiết ra mỗi ngày là hiện tượng sinh lý bình thường, bởi đó là cách mà âm đạo bảo vệ chính mình luôn sạch sẽ và khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu dịch tiết ra quá nhiều sẽ khiến vùng kín luôn trong trạng thái ẩm ướt, làm tăng nguy cơ cho tác nhân có hại tấn công gây các bệnh lý phụ khoa nguy hiểm. Lúc này, chị em cần thăm khám ngay để được tư vấn và điều trị đúng cách.

4. Có nên thụt rửa âm đạo để làm sạch khí hư?

Theo khuyến cáo của các chuyên gia, chị em không nên thụt rửa âm đạo vì điều này có thể làm khô âm đạo, mất cân bằng của hệ vi sinh và pH, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển gây ra nhiều vấn đề đối với sức khỏe và khả năng sinh sản của nữ giới.

Khí hư là biểu hiện hoàn toàn bình thường của cơ thể, tuy nhiên nếu ra huyết trắng với số lượng mà màu sắc bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý phụ khoa nguy hiểm. Chị em nên nhận biết sớm để đi khám và điều trị đúng cách.

Như vậy, việc ra khí hư bất thường là triệu chứng phổ biến của nhiều loại bệnh, tuy nhiên mỗi bệnh có 1 phương pháp điều trị khác nhau. Việc ra khí hư bệnh lý thường xuyên sẽ khiến bản thân mất tự ti, gây ảnh hưởng lớn cuộc sống hôn nhân, lây truyền bệnh qua đường tình dục,… thậm chí vô sinh. Bài viết hi vọng rằng, bạn sẽ luôn quan tâm và lắng nghe sức khoẻ vùng kín của bản thân để phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.

Trong đó, nếu bạn cần tư vấn về cách chăm sóc vùng kín và giải pháp hỗ trợ điều trị khí hư lành tính tại nhà thì có thể liên hệ hotline 0963 910 188 để Đội ngũ Dược sĩ Đại học nhà Lavima.vn hỗ trợ tận tâm, chi tiết nhất.

Nguồn tham khảo:

(1)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK281/V

(2)https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/khi-hu-va-huyet-trang-nhung-dieu-can-biet/

(3)https://tamanhhospital.vn/khi-hu/

(4)https://www.everydayhealth.com/vaginal-discharge/guide/

(5)https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/4719-vaginal-discharge